el fili

Umaga ng Disyembre, ang bapor tabo ay naglalakbay sa liku-likong daan ng Ilog Pasig patungong Laguna.

Ang lunas ay napakadali, humukay ng kanal sa Maynila. Mag bukas ng bagong ilog at tabunan ang Ilog Pasig.

Bakit mapusok ka ngayon?

Aywan ko, para akong natatakot sa tao na yan.

Nakatagpo ni Padre Florentino ang mga tao sa kubyerta na nagtatawanan habang pinag-uusapan ang pagkamulat ng mga Pilipino at ang pag-uusig sa mga bayarin sa simbahan. Dumating si Simoun at ipinahayag ang kanyang pagsisisi sa pagkakataong hindi niya nasaksihan ang mga dinaanan ng bapor. Sa kanyang pananaw, hindi kawili-wili ang anumang lugar na walang alamat.

Si Kabesang Tales ang nag-iisang anak ni Tandang Selo, ang matandang mangangahot na kumupkop kay Basilio sa gubat noong bata pa ito. Sa paniwalang nagmamay-ari sa isang lupain ay sinaka ito ni Kabesang Tales. Ngunit nang mag-ani ang kanyang pananim, siya ay siningil ng mga prayle ng 20 hanggang 20 pisong buwis. Nais tumutol niya ngunit pinigilan siya ng ama.

Tiisin mo na! Ipagpalagay mo na lang na ang 30 pisong iyon ay natalo sa sugal o kaya'y nahulog sa tubig at sinakmal ng buwaya.

Lahat tayo, Ama, ay babalik sa alabok at ipinanganak na walang saplot.

Ay naku po, nakalimutan ko po ang aking sedula.

Sa kalagitnaan ng paglalakbay ni Basilio patungo sa bahay ni Kapitan Tiago, sila'y hinarang ng mga Guwardya Sibil. Hinanapan ng sedula ang kutsero.

Sa panukalang ito'y malaki ang pera na magugugol, G. Simoun, at masisira ang mga kabayanan.

Tinungo ni Simoun ang ibaba ng kubyerta. Masikip sa mga pasahero ang ilalim ng kubyerta. Naroon ang dalawang estudyante na pinakukundangan ng iba, si Basilio na nag-aaral ng medisina at mahusay na manggagamot at isang makata na katatapos pa lamang sa Ateneo, si Isagani.

Nasaan ang iyong sedula?